Historia wina
Aby powstało wino potrzebne są oczywiście winogrona. Te prawdopodobnie rosły już w mitycznym Edenie. Owoce, pozostawione dłużej w cieple, samoczynnie fermentują dzięki dzikim drożdżom. Także pierwsze wino powstało zapewne przez przypadek. Od czasu, gdy okazało się, że efekt fermentacji winogron daje nową jakość, doskonalenie procesu wytwarzania wina trwa do dziś…
Spis treści
Wino w starożytności
Historia wina sięga 8 tysięcy lat. Pierwsze dowody na produkcję wina pochodzą z Mezopotamii i Egiptu, gdzie wino stosowano jako lekarstwo i ofiarowywano bogom. Wino było także ważnym elementem kultury i rytuałów w starożytnym Rzymie i Grecji, gdzie było powszechnie pijane na codzień i podczas uroczystości.
Greckie Dionizje to wielodniowe obrzędy ku czci Dionizosa, boga wina, ochoczo przejęte przez Rzymian i znane tam jako Bachanalia. Uczestnicy Bachanaliów, które trwały 5-6 dni, oprócz picia ogromnych ilości wina oddawali się najróżniejszym duchowym (Dionizos jest także patronem teatru) i cielesnym rozrywkom.
Najazd Rzymian na Galię miał duże znaczenie w rozwoju winiarstwa na terenach wspólczesnej Francji.
Na tereny dzisiejszej Burgundi i regionu Bordeaux Rzymianie przynieśli ze sobą nowe odmiany winorośli i wiedzę w zakresie uprawy i winiarstwa. Z kolei wkładem Gallów w rozwój winiarstwa jest zastąpienie niepraktycznych amfor dębowymi beczkami, które zostały wynalezione przez Gallów. Taki był początek fascynującej historii wielkich win bordoskich i burgundzkich. Tradycja winiarska, kontynuowana i rozwijana w średniowieczu, trwa do dziś.
Historia wina w średniowieczu
Wieki średnie to rozwój winnic klasztornych. Wina wytwarzane przez zakonników cieszyły sie popularnością wśród królow i książąt. Mimo wszystko produkowano wina niskiej jakości, które słabo się przechowywały i w praktyce nie nadawały się do transportu na dalsze odelgłości. Dlatego winnice zdobywały wyłącznie lokalną popularność.
Hiszpańscy i portugalscy żeglarze zamiast wody woleli zabierać w rejsy wino, bo woda psuła się jeszcze szybciej. Potrzeba jest matką wynalazku, więc szybko znaleziono metodę na polepszenie trwałości wina.
Pojawiły się wina wzmacniane, czyli takie, które zawierają dodatkową ilość alkoholu, co pozwala na dłuższe przechowywanie i transportowanie. Wzmacnianie wina polega na dodaniu do niego spirytusu, który zabija drożdże, kończąc fermentację. W ten sposób alkoholowy poziom wina jest zwiększony, a jego trwałość i jakość się poprawia.
Wina wzmacniane bardzo dobrze znosiły transport i przechowywanie. Zaczęły być popularne w Europie pod koniec średniowiecza, zwłaszcza w krajach, gdzie warunki klimatyczne nie były korzystne dla produkcji wina, jak Anglia czy Skandynawia. Wina takie jak Porto czy Sherry po raz pierwszy powstały odpowiednio w Portugalii i Andaluzji.
Wielkie odkrycia geograficzne
Wina wzmacniane to nie jedyny owoc wielkich odkryć geograficznych, które miały miejsce w XV i XVI wieku. Europejczycy odkryli nowe ziemie, które okazały się być odpowiednie do uprawy winorośli. Wprowadzenie nowych odmian winorośli i nowych metod produkcji pozwoliło na rozszerzenie produkcji wina poza Europę, zwiększając dostępność i różnorodność wina.
Rozwój winiarstwa w Europie
Historia wina w renesansie: od XVI do XVIII wieku, rozwój nauki i technologii oraz rozwój handlu międzynarodowego przyczyniły się do rozwoju winiarstwa w Europie. Wina zaczęły być produkowane na większą skalę, a winiarze zaczęli eksperymentować z różnymi odmianami winorośli i metodami produkcji.
Klasyfikacja win z Bordeaux
W 1855 roku cesarz Napoleon III zażądał sporządzenia klasyfikacji win z regionu Bordeaux. Co ciekawe, najważniejszym wówczas kryterium była… cena. W ten sposób narodziła się klasyfikacja Grand Cru Classe, która z niewielkimi modyfikacjami przetrwała do dziś.
Inwazja filoksery i kryzys winiarski końca XIX wieku
Inwazja filoksery była spowodowana przywleczeniem do Europy nowej odmiany szkodnika – filoksery amerykańskiej. Filoksera jest małym owadem, którego larwy żerują na korzeniach winorośli, co prowadzi do zamierania roślin. Szkodnik ten pojawił się w Europie w połowie XIX wieku i szybko rozprzestrzenił się na całym kontynencie.
Skutki inwazji filoksery były bardzo poważne dla europejskiej produkcji wina. Wiele winnic zostało kompletnie zniszczonych, co doprowadziło do znacznego spadku produkcji wina. Wiele regionów winiarskich zmagało się z trudnościami finansowymi, a wielu producentów zamkneło swoje winnice.
Jedynym ratunkiem przed filokserą było szczepienie tradycyjnych odmian na podkładkach amerykańskich odmian, odpornych na szkodnika. Odbudowa winnic zajęła jednak całe dziesięciolecia. W Bodegas Franco Espanola widziałem pozostałości krzewu winorośli z czasów przed inwazją. Wielkością co najmniej 5 razy przewyższał dzisiejsze….
Nowoczesne winiarstwo XX i XXI wieku
Najnowsza historia wina to połączenie tradycji i nowoczesności. Nowe technologie uprawy i produkcji wina dają enologom nowe narzędzia. Współczesny winemaker podobny jest do diżeja lub inżyniera dźwięku przesuwającego suwaki na konsolecie – technologia pozawala mu kształtować niemal dowolnie każdy aspekt wina. Jednak wartością wielkich win jest przywiązanie do tradycji i metod wytwarzania przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Stalowe zbiorniki z regulowaną temperaturą świetnie sprawdzają się w procesie fermentacji, jednak dębowe beczki nie przeszły do lamusa.
Znaczenie i popularność win z Nowego Świata wyraźnie i zasłużenie wzrosło w XX wieku. Przyczyniła się do tego słynna degustacja paryska w 1976 roku. Podczas oceny wina „w ciemno”, niespodziewanie wina kalifornijskie otrzymały wyższe noty, niż te z Bordeaux.
Unijne fundusze pomocowe na rozwój rolnictwa perfekcyjnie wykorzystali Hiszpanie, którzy w kilkadziesiąt lat zrewolucjonizowali wręcz winiarstwo, przekształcając zacofane winnice i wytwarzając wysokiej jakości wina w przystępnych cenach.
Nowoczesne winiarstwo ma także cienie – jednym z nich jest przemysłowa produkcja wyrobów wino podobnych, które z winem mają wspólną tylko nazwę. To pasteryzowane produkty, które królują na półkach supermarketów i dyskontów. Podpowiem Ci, jak je poznać i jak ich unikać. Szkoda życia na kiepskie wina 🙂
Teraz proponuję Ci poznanie podstaw degustacji.