Wina francuskie

37,6 milionów hektolitrów. Tyle wina, według serwisu statista.com wyprodukowano we Francji w 2021 roku. To więcej, niż zmieści się do jeziora Mamry, które ma objętość około 30 milionów hektolitrów.

Albo to ponad 5 miliardów standardowych butelek 0,75l. Dużo… Co z tego wynika? Otóż to, że wina francuskie to temat – rzeka.

Co mają wspólnego rzymscy legioniści i wino Bordeaux?

Jak pewnie wiesz ze wpisu o historii wina, francuskie winiarstwo zawdzięcza bardzo dużo Rzymianom, którzy w starożytności najechali Galię.  Sadzonki winorośli z terenów Cesarstwa Rzymskiego dały początek winnicom Bordeaux i Burgundii.  Francuzi przez wieki rozwinęli i udoskonalili metody wytwarzania wina. Francuskie szczepy winorośli stały się odmianami międzynarodowymi i są powszechnie uprawiane w winnicach w wielu krajach Europy i Nowego Świata. 

Niewątpliwie świat wina zawdzięcza Francji wiele. To nie znaczy, że do win francuskich powinniśmy podchodzić z nabożnym szacunkiem. Niemożliwe, żeby wszystkie z tych 5 miliardów butelek były doskonałe! Zachowaj czujność i nie daj się zwieść pięknym obrazkom na etykiecie.  A teraz czas na najważniejsze wiadomości.

Jak są klasyfikowane wina francuskie?

Klasyfikacja win francuskich opiera się na systemie apelacji, zwanych AOC – Appellation d’origine contrôlée . Jest ich kilkaset. Początki systemu sięgają XIX wieku, gdy Napoleon III zażądał sklasyfikowania win z Bordeaux. Innym, ważnym powodem była plaga podrabiania wina po inwazji filoksery. Regulacje AOC powstały w latach 20-tych i 30-tych XX wieku. Francja była pierwszym krajem na świecie, który wprowadził klasyfikację win. Przepisy apelacji określają:

• obszar AOC;
• dozwolone odmiany winorośli;
• sposób uprawy;
• maksymalną wydajność z ha;
• datę początku zbioru winogron;
• poziom dojrzałości owoców;
• metody winifikacji;

Każdy region ma własne zasady, z poszanowaniem dla lokalnej tradycji. 

AOC to najwyższy stopień w hierarchii. Poniżej są Vin de Pays, według europejskiej nomenklatury zwane także IGP – Indication Géographique Protégée . To wina regionalne, gdzie dozwolone jest mieszanie owoców z różnych plantacji w obrębie regionu. Najniżej są klasyfikowane wina stołowe, czyli Vins de Table.

Dla Francuzów jest oczywiste, że wszyscy wiedzą, jakie odmiany winogron uprawia się w danej apelacji. Dlatego producenci zwykle nie podają na etykiecie nazwy szczepu – logiczne, prawda? 

Być może znasz określenie Premier Cru – ma ono zupełnie inne znaczenie w Burgundii niż w Bordeaux.  Nie zrażaj się drobiazgami, Francuzi tak po prostu mają. 

Ważne regiony i rodzaje win z Francji

Bordeaux

Czerwone wina z Bordeaux są dla całego świata wzorem do naśladowania. Powstają tam jedne z najlepszych i najdroższych win. Główne szczepy to Cabernet Sauvignon, Merlot i Cabernet Franc. Razem tworzą blend win Bordeaux, czasem uzupełniany Petit Verdot.  Białe odmiany to Semillon, Sauvignon Blanc i Muscadelle, z których powstają wina wytrawne i słodkie (Sauternes). 

AOC Bordeaux jest makroregionem, obejmuje mniejsze AOC, więcej napiszę o tym wkrótce. Bordeaux wykształciło wyjątkowy system handlu winem. Wręcz niemożliwe jest kupienie wina bezpośrednio od producenta. Pośrednictwem zajmują się „negociants”, którzy opracowali perfekcyjny system, odporny na wahania cen i jakości roczników. Tradycją w Bordeaux są degustacje „en primeur”, gdzie zaproszeni eksperci, testując niedojrzałe wino oceniają jego potencjał w przyszłości…  

Burgundia 

Wiesz, czym różni się winiarz z Bordeaux od tego Burgundii? Otóż właściciele winnic w Bordeaux jeżdżą mercedesami, a winnic w Burgundii – traktorami. To oczywiście żart, ale nie do końca. W Burgundii znajdziesz więcej zabudowań gospodarskich, niż „chateau„. To region sławny z wybitnych interpretacji Pinot Noir. Tutejsza klasyfikacja parceli, na których uprawiane są winogrona, opiera się na filozofii terroir. Najlepsze Grands Crus są zlokalizowane mniej więcej w połowie odległości między Dijon a Lyonem. To Côte-d’Or, a najslawniejsze wina czerwone to Chambertin, Clos Vougeot, i Romanee-Conti. Najlepsze wina białe powstają z winogron szczepu Chardonnay, w okolicy miasteczka Chablis.

Na południu z Burgundią graniczy apelacja Beaujolais, gdzie 99% upraw stanowi Gamay. To szczep odpowiedzialny za ciekawe, czerwone wina wytrawne, które są niestety głównie utożsamiane ze świętem młodego wina. Sława Beaujolais Nouveau jest szansą na szybką sprzedaż wina w dużych ilościach. Z drugiej strony jest to przekleństwo, bo mało kto traktuje poważnie ten mały region winiarski Francji.

Szampania 

Tutaj powstają słynne szampany, najsławniejsze na świecie musujące wina francuskie. Są produkowane z trzech rodzajów winogron: Chardonnay, Pinot Noir i Pinot Meunier. Historia szampana to przykład mistrzowskiego przekucia słabości w zaletę. Klimat Szampanii sprawia, że tutejsze winogrona są kwaśne. Dodatek słodkiego dosage i wtórna fermentacja w butelce odmieniają charakterystykę wina, tworząc unikalny produkt końcowy, czyli szampan. Wysoka kwasowość jest warunkiem długowieczności, z czego w Szampanii skwapliwie korzystają, tworząc wybitne szampany rocznikowe.

Dolina Loary 

Najbardziej demokratyczna – powstają tu wina białe, czerwone i różowe. Te ostatnie to nie mieszanka białego z czerwonym – nie ma tak łatwo, a przepisy apelacji zabraniają takich praktyk.  Najważniejsze białe szczepy to Sauvignon Blanc i Chenin Blanc, czerwone – Cabernet Franc. Różowe wina powstają z Pineau d’Aunis.

Dolina Rodanu

Dzieli się na apelacje północne i południowe. Wina czerwone zawdzięczają swoją wyjątkową strukturę odmianom Syrah, Grenache i Mourvèdre, a białe to Viognier oraz para Marsanne i Roussanne. Sławne apelacje północy to  Saint-Joseph i Hermitage. Na południu króluje Chateneuf-du-Pape.

Alzacja

Ze względu na wyjątkowy klimat świetnie udają się tu aromatyczne, białe odmiany. Dojrzewając mają dość czasu, by wytworzyć idealny balans słodyczy i kwasowości. Powstają z nich wina wytrawne i półsłodkie z winogron takich jak Riesling, Gewürztraminer, Pinot Gris i Muscat. Czerwone Pinot Noir bywa tu podobno bardzo dobre, ja ciągle szukam takiego, które by mi odpowiadało.

Prowansja i południowa Francja

Wina z południa Francji są doskonałej jakości, lecz nie są tak sławne jak wyżej wymienione i dzięki temu tańsze. Celebrytą na południu jest Michel Chapoutier, bardzo sympatyczny winemaker i merchant. Kiedyś nawet miałem okazję z nim porozmawiać.

Znaczenie terroir dla winiarstwa we Francji

Terroir to międzynarodowy termin, z francuskim rodowodem.  Terroir oznacza sumę czynników, które wpływają na unikalny charakter win,. Jest też stosowany do serów i innych produktów rolnych. Na terroir składają się:

• klimat: warunki atmosferyczne, takie jak temperatura, nasłonecznienie, opady, wiatr i wilgotność, które wpływają na rozwój winorośli i jej dojrzewanie;
• gleba: skład mineralny, kwasowość, wilgotność i struktura gleby, które mają wpływ na korzenie krzewów i dostępność składników odżywczych;
• topografia: ukształtowanie terenu, w tym wzniesienia i zbocza, które wpływają na nasłonecznienie – bardzo ważne dla właściwego dojrzewania owoców, dostęp do wody i mikroklimat;
• woda: źródła i dostępność wody, które mają wpływ na rozwój roślin i ich dojrzewanie;
• ludzie: doświadczenie i umiejętności winemakera i rolników;
• kultura: wartości i tradycje, które wpływają na sposób produkcji i jakość wina.

Francuzi są silnie związani z koncepcją terroir i uważają, że jest nieodłącznym składnikiem charakteru i jakości wina francuskiego.

Koncepcja terroir jest bazą klasyfikacji win we Francji i znajduje swoje odbicie praktycznie we wszystkich krajach Starego Świata. Mocno zmodyfikowana w winnicach Nowego Świata, ale to temat na inną historię.

Wina francuskie z pierwszej ręki

To tylko wstęp do przebogatego świata win z Francji. Obiecuję bardziej szczegółową kontynuację. A tymczasem zapraszam na www.vinsdefrance.fr Strona jest zarządzana przez Comité Interprofessionnel du Vin de France (CIVF), czyli francuskie stowarzyszenie branży winiarskiej. Znajdziesz tam informacje o francuskich regionach winiarskich, apelacjach i producentach.

A jeśli chcesz wiedzieć, jakie wina zrobiły na mnie wrażenie podczas degustacji win francuskich 2023, przeczytaj ten wpis.